Türk milletinin düşman işgalinden kurtuluşu için verdiği bağımsızlık mücadelesi, Mustafa Kemal Atatürk’ün 16 Mayıs Cuma günü İstanbul’dan yola çıkarak 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’a ayak basması ile başladı. Galata Rıhtımı’ndan başlayan yolculuğu Samsun’da tamamlayan Atatürk, şehre ayak bastığında işgal kuvvetlerinin ne denli yayılmış olduğunu bizzat gördü. Şehir, tamamen İngiliz işgalcilerin esareti altındaydı.

Mustafa Kemal Atatürk, Bandırma Vapuru ile asker olarak çıktığı yolculuğa Samsun’a ulaşması ile sivil olarak devam etti. Ulu Önder’in bağımsızlık mücadelesini kurmayları ile Samsun’da başlatmasının sebebi ise şehrin işgalci kuvvetler için büyük stratejik önem taşımasında yatıyordu. Çünkü Karadeniz’den gelen işgalcilerin Samsun üzerinden Orta Anadolu’ya yayılmaları ve etki alanlarını genişletmeleri oldukça kolaydı. Nitekim düşmana daha fazla geçit vermek istemeyen Atatürk, askerî dehasını bir kez daha ortaya koyarak mücadeleyi bu şehirde başlattı.

19 Mayıs’ın tarihi ve önemi, Atatürk’ün kaleme aldığı “Nutuk” adlı eserin ilk satırlarında da kendine yer buluyor. Mustafa Kemal, cümlelerinde Millî Mücadele’nin nasıl başladığına yer veriyor. Eserde önce şehrin genel vaziyetini tarif ediyor. Kuşatmanın boyutunu ve ülkenin kaderini bekleyen olası sonuçları tek tek anlatıyor.

Atatürk, koşullar her ne kadar umutsuz görünse de inancını yitirmiyor ve düşman kuvvetlerine meydan vermeyecek bir zaferin peşinden koşuyor. Halkın birlik beraberliği ile Samsun’da başlattığı mücadele hareketi sayesinde ülkeyi kurtuluşa sevk ediyor. Düşmanla burun buruna çarpışan Türk halkı, kurtuluşun başladığı bu günü yıllardır büyük bir coşkuyla kutluyor.

Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs tarihinde başlayan mücadelenin zaferini ülkenin gençlerine armağan ediyor. Hatta “Benim gelecekteki emellerimi gerçekleştirmeyi üstlenen gençler, bir gün memleketi sizin gibi beni anlamış bir gençliğe bırakacağımdan dolayı çok mesudum.” sözleri ile Türk gençliğine duyduğu güveni ve inancı niteliyor. Tarihe geçmiş bir zaferi ülkesinin gençlerine emanet ederek onları yüceltiyor ve onurlandırıyor.

İlk defa “Gazi Günü” adı ile 1926 yılında Samsun’da kutlanan bayram, 24 Mayıs 1935 tarihinde “Atatürk Günü” adı ile resmiyet kazanıyor. 1981 yılında ise yapılan düzenleme ile “Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı” adı verilerek son hâlini alıyor.